Testleri ölçmek istediği özelliğe göre ikiye ayırabiliriz Þ
1) Tipik Davranış Testlerinde Þ Bu tür testlerde amaç, kişinin belli bir durumda nasıl davrandığını ortaya çıkarmaktır. Tutum ölçekleri, ilgi ölçekleri ve kişilik ölçekleri bu gruba girer.
2) Maksimum Yeterlik Testleri Þ Bir kişinin bir işi belli bir durumda ne kadar iyi yada doğru yapılabildiği belirlenmeye çalışılır. Bu da kendi içerisinde ikiye ayrılır Þ
a) Yetenek Testi Þ Yetenek testlerinin; doğuştan getirildiğine, çevre etkileriyle çok az değiştiğine ve özellikle belli bir alandaki başarının belirleyicisi olduğuna inanılan bir zihin gücünü ölçtüğü kabul edilir. Öyleyse yetenek testleri genellikle ileride kişinin kendisine fırsat verildiğinde, belli bir şeyi ne kadar öğrenebileceğini yordamada yani ÖĞRENME GÜCÜNÜ ölçmede kullanılır. Yetenek testleri de kendi içinde ikiye ayrılır Þ
* Genel Yetenek Testi: Bireyin kalıtsal gizil güçleriyle çevresel etkenlerin etkileşimi sonucunda oluşan ve kişinin yapmaya çalıştığı her işin başarılmasında aynı derecede kendini duyuran genel zihin gücünü ölçmek için hazırlanmış testlerdir. ÖRN: LES SINAVI
* Özel Yetenek Testi: Sınırlı ve dar bir alanda sahip olunan zihin gücünü ölçmek için düzenlenmiş testlerdir. Müzik yeteneği testi gibi.
b) Başarı Testi Þ Kişinin bir eğitim süreci içinde yada daha geniş anlamda çevre koşulları altında ne kadar öğrendiğini ölçen testlerdir. Bu testler bireylerin ileride ne kadar öğrenebileceğini değil geçmişte ne kadar öğrendiğini ortaya çıkarmak için kullanılır. Örn: öğretmenlerin sınıflarda uyguladığı testler başarı testidir.
Testler: Bir uygulayıcının bir defada uygulayabildiği kişi sayısı bakımından ;
1) Bireysel Testler: Þ Bir uygulayıcı tarafından bir defada yalnız bir kişiye uygulanabilen testlerdir. Kişinin okuma, konuşma durumunu belirlemek için bireysel test kullanmak zorunludur. Bireysel testlerde ürünle birlikte süreçte gözlenir. Stanford-Binet Zeka testi, okuma testleri örnek olarak verilebilir.
2) Grup Testleri: Þ Bir uygulayıcı tarafından bir defada bir çok kişiye uygulanabilir. Bu tür testler daha çok okunduğunu anlama gücüne dayanır. Uygulanması ve planlanması oldukça kolay ve ucuzdur. Bunlarda ürün gözlenebilir ancak süreç (davranışın ortaya çıkması) gözlenemez. Sınıfta öğretmenlerce kullanılan bütün yazılı sınavlar bu gruba girer. ÖSS sınavında kullanılan testler.
Testler: uygulama zamanının uzunluğu bakımından da ikiye ayrılır :
1) Hız testleri: Þ Hız testlerinde bir işin bitirilme süresi, testten alınan puanı belirleyen en önemli etkendir. Hız testleri, zaman yetse bütün cevaplayıcıların doğru cevaplayabileceği kolaylıktaki maddelerden oluşur. Böyle testlerde puan erişebilen soru sayısına bağlıdır. Genel yada özel yetenek testi.
2) Güç testleri: Þ Tanımlanmış bilgi ve beceriler bakımından kişilerin başarı düzeyini ölçmeye yöneliktir. Bu testler gittikçe güçleşen bir seri sorudan oluşur. Güç testinde cevaplayıcının her soruyu cevaplamasına yetecek kadar zaman verilir. Ya da zaman sınırlaması hiç yoktur. Güç testinde cevaplayıcının hızına değil kaç soruyu doğru cevapladığına bakılır. (Başarı testleri)
Puanlanışlarında puanlayıcının öznel kanı ve görüşlerinin etkisi olup olmaması bakımından testler OBJEKTİF ve SUBJEKTİF olarak ikiye ayrılır: Þ
1) Objektif testler: Þ Bir test, testin ölçtüğü alanda ve uzmanlaşmış olsun yada olmasın herkesin puanlayabileceği ve her kim puanlarsa puanlasın bir kişinin alacağı puan değişmeyecek şekilde geliştirilmişse o test tamamen objektiftir. Doğru-yanlış testleri, çoktan seçmeli testler büsbütün objektiftir. Kısa cevap yada tamamlama maddelerinin puanlanması kısmen objektiftir.
2) Subjektif Testler: Þ Kişinin alacağı puanın testi puanlayanın öznel kanı ve yargısından etkilendiği testlere subjektif testler denir. Sözlü yoklamalar ve yazılı yoklamalarda belli bir cevaba verilen puan: puanlayıcıdan puanlayıcıya değişir.
Soruların soruluş biçimine yada cevaplayıcıdan istenen davranışın türüne göre testler ikiye ayrılır: Þ
1) Dile Dayalı Testler Þ Sorular yazılı yada sözlü olarak sorulur ve cevaplarda yine sözlü yada yazılı olarak alınır.
2) Dile Dayalı Olmayan Testler Þ Soruların yada yönergelerin sunuluşunda yazılı yada sözlü tek bir sözcük kullanılmaz. Bütün yönergeler demontrasyon ve pandomim ile sunulur. Okuma yazma bilmeyenler, başka bir dil konuşanlar ve sağırlar için bu tür testler kullanılmak zorundadır. Performans testleri de denilen testlerin büyük bir kısmı, dile dayalı olmayan testler grubuna girer. Bu testlerde kişilerden belli bir yol izleyerek belli bir ürün ortaya çıkarmaları istenir. Burada kişinin bir işi yapış şekli ve o işin kalitesi gözlenmek istenir.
Ölçülecek hedefin davranışsal olarak gözlenişine göre testler 4 gruba ayrılır Þ
1) Özdeş Öğeler Testi Þ Test durumunda gözlenen davranış asıl ölçülmesi düşünülen davranışın kendisidir. Bu tür testlerde ölçülen davranışlar doğrudan ölçülürler. Performans testleri.
2) İlgili Davranış Testi Þ Burada kişiler gerçek iş koşullarına benzetilmiş koşullar içine sokulur ve yapay durumda gözlenen davranışlardan onların gerçek yaşam durumundaki başarıları yordanmaya çalışılır.
3) Sözelleştirilmiş Davranış Testi Þ Bazı eğitim hedeflerinin ölçülmesi öğrencilerin okuldan mezun olduktan sonra gerçek yaşam durumlarında gözlenmesini ve izlenmesini gerektirir. Mesela; seçimde oy kullanma, vergi verme, askerlik görevini yapma gibi davranışlar sosyal bilgiler dersinde vardır. Ve bu davranışlar okul çağında hemen ölçülemediklerinden dolayı sözel olarak ölçülürler. Öğrencilere bir vatandaş olarak sorumluluklarının ne olduğu ve bunları nasıl yerine getirecekleri sorulabilir.
4) Bilgi Testi Þ Bilgi testinin kullanılmasıyla sahip olunan bilgi ölçülür.
Testler öğretmen yapımı testler ve standart testler diye de ikiye ayrılır: Þ
1) Öğretmen Yapımı Testler Þ Sınıf öğretmenlerinin kendisinin, sınıftaki öğretimin etkinliğini ölçmek yada artırmak için geliştirdiği testlerdir.
2) Standart Testler Þ Çok daha kapsamlı bir kullanılış için genellikle uzmanlarca geliştirilirler. Ünite testleri gibi.
Testleri sınıftaki kullanılış maksatlarına yada işlevlerine göre de sınıflamak mümkündür Þ
1) Öğretim Testleri: Þ Bu testleri kullanmadaki amaç öğretimi geliştirmedir. Öğrencilerin zayıf ve güçlü yanlarını görmelerini sağlamak, öğrenilecek önemli noktaları vurgulamak ve pekiştirmek için düzenlenirler.
2) Ehliyet Testleri: Þ Bir öğrencinin öğrendiği esas konu içeriği yani daha üst düzeydeki ve daha ileri öğrenmeler için temel olan bilgi ve beceriler oranını belirlemek için kullanılır.
Örn: Öğrenciler daha karmaşık çarpma ve bölme işlemlerine geçmeden önce çarpım tablosunu ezberlemiş olmalıdırlar.
3) Ölçme Testleri: Þ Bir öğretim birimi sonunda yada öğretim sürüp giderken her bir öğrencinin başarısının kesin ölçüsünü elde etmeyi amaçlar. Değer biçmeye yönelik değerlendirmelerin dayanacağı ölçümler bu testlerle elde edilir.
SINAV PLANLARI (TEST PLANI)
Bir sınav planı gerçekleştireceğimiz sınava ve bu sınavda kullanacağımız araca ilişkin, öğretmenin vereceği bazı kararların kağıda aktarılmasıyla hazırlanır. Bir sınav yapılacağı zaman belli bir plana göre hareket etmek gerekir. Planlama yapılmadan hazırlanan ölçme aracı güvenirlik, geçerlik, kullanışlık yönünden düşük seviyede olur. Bir sınav planında bulunması ve açıklığa kavuşturulması gereken hususlar şu şekildedir: Þ
1) Testin Kullanılacağı Amaç Belirlenmelidir: Þ Bu karar sınava ilişkin verilecek kararlardan daha önce gelmelidir. Çünkü sınavın amacına göre diğer hususlar değişecektir. ÖRN: Sınavın güçlük derecesine karar verirken öncelikle sınavın amacına bakılır. Bir sınavın amacı şunlar olabilir: Seçme, yerleştirme, öğrenme düzeyini belirleme, geçme, kalma kararını verme vb.
ÖRNEK- 2001 KMS Þ Sınavların bir plana göre hazırlanması gerekir. Sınav planı adı verilen bu hazırlıkta ilk olarak aşağıdakilerden hangisi belirlenir ?
A) Sınavda kullanılacak soru sayısı
B) Sınavda kapsanacak konular
C) Sınavın kimlere uygulanacağı
D) Sınavın amacı *
E) Cevapları puanlama yöntemi
2) Testte Bulunacak Toplam Soru Sayısı Belirlenmelidir: Þ Testle bulunacak soru sayısının belirlenmesinde bir çok etken göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar sınav süresi, kullanılacak soru tipi, soruların güçlük derecesi, öğrencilerin seviyesi, sınav sonuçlarına dayalı olarak verilecek kararın önemi.
Bu faktörler birlikte dikkate alınarak soru sayısı kararlaştırılır.
3) Ölçülecek Davranışlar ve Bu Davranışların Hangi İçerikler İçinde Ölçüleceği Belirtilmelidir.
Burada öncelikle testte ölçülecek hedef davranış kapsamı belirlenir. Bundan sonra açıkta yoklanacak hedef davranış kalmaması ve soruların konulara dengeli bir şekilde dağıtılması için BELİRTKE TABLOSU hazırlanmalıdır.
Belirtke Tablosu: Þ Belirtke tablosunun hazırlanması, testin planlanmasındaki en önemli etkendir. Belirtke tablosu bir yanında ölçülecek davranışların öteki yanında sınava girecek konuların yer aldığı iki boyutlu bir tablodur. Bu tablo yardımıyla sorulabilecek sorular evrenini temsil edici dengeli ve geçerli bir soru örneklemi seçilir. Belirtke tablosunda ünitenin konuları ile hedefleri bir birine paralel olarak yer alır. Hedeflerin hangi kategoride (bilişsel, duyuşsal, psikomotor) ve hangi düzeyde (bilgi, kavrama…) oldukları belirlenir. Bu şekilde hedeflerin ünite bazında toplam sayıları belirlenmiş olur.
ÖRNEK:
|
KONULAR HEDEFLER Y. |
BİLİŞSEL ALAN |
|||||
|
BİLGİ |
KAVRAMA |
UYGULAMA |
ANALİZ
|
SENTEZ
|
DEĞ.
|
|
|
-Yaşadığımız çevre ünitesinde geçen kavramların anlam bilgisi |
* |
|
|
|
|
|
4) Kullanılacak Soru Tipi Kararlaştırılmalıdır: Þ Bu madde sınavda kullanılacak olan ölçme araçlarıyla ilgilidir. (kısa cevaplı, çoktan seçmeli…) Seçilecek olan soru tipi ölçülecek olan hedef davranışa ve konuların içeriğine göre değişir.
ÖRNEK- 2003 KPSS Þ Test planında yapılması gereken bazı işlemler aşağıda sıralanmıştır.
1 . ────
2 . Yoklanacak davranışların belirlenmesi
3 . Belirtke tablosunun hazırlanması
4 . ────
5 . Test maddelerinin (soruların) yazılması
6 . Maddelerin (soruların) test düzenine konması.
Bu sıralamada 1 ve 4 numaralı satırlara hangi işlemler getirilmelidir?
A) 1 . Sınavın amacının belirlenmesi
4 . Kullanılacak madde (soru) türünün belirlenmesi
5) Testin Güçlüğü ve Testte Bulunacak Soruların Güçlük Dağılımı Kararlaştırılmalıdır: Þ
Testin ortalama güçlük düzeyi ve testteki maddelerin güçlük dağılımı testin kullanılış amacına uygun olmalıdır. Bunun için bir testin ortalama güçlüğü 0,50 civarında olmalıdır. Çünkü çok güç ve kolay testler ayırt edici değildir. Bir testte çok kolay, kolay, güç ve çok güç maddeler yer almalı fakat orta güçlükteki maddeler diğer güçlük düzeyindeki maddelerden daha çok olmalıdır.
NOT: Þ Bir soruya doğru cevap verenleri soruyu cevaplayanların sayısına bölersek o sorunun zorluk (güçlük) derecesini bulmuş oluruz.
NOT: Þ Sınavdaki soruların güçlük dağılımı ile ilgili genel olarak kabul edilen yaklaşım şu şekildedir: Soruların % 10’u çok kolay; % 20’si kolay; % 40’ı vasat (orta); % 20’si zor ve %10’u çok zor sorulardan oluşmalıdır. Böyle bir başarı testi iyi bir ölçme aracıdır.
6) Puanlama Biçimi ve Puanlamaya İlişkin Başka İşlemler Belirlenmelidir: Þ
* Cevapların puanlanmasının elle mi yoksa makine ile mi yapılacağı kararlaştırılmalıdır.
* Soru kağıdından veya kitapçığından ayrı bir cevap kağıdı kullanılıp kullanılmayacağı karara bağlanmalıdır.
* Testte yer alan maddelerin her birine verilecek puan belirlenmelidir.
* Elde edilen puanları şans başarısından arıtmak için DÜZELTME FORMÜLÜ kullanılıp kullanılmayacağı bir karara bağlanmalıdır. Bunun belirlenmesi özellikle seçmeli testler için bir zorunluluktur. Seçmeli testler grubunda yer alan doğru-yanlış maddeleri ile çoktan seçmeli maddelerde doğru cevabın şansla bulunma olasılığı vardır. Böyle maddelerde maddenin yokladığı bilgiye sahip olmayan bir cevaplayıcı tahmine başvurarak salt şansla doğru cevabı bulabilir. Doğru cevabın şansla bulunma olasılığı seçenek sayısı azaldıkça artar.
ÖRN: Bir doğru yanlış testinde doğru cevabın şansla bulunma olasılığı 1/2’dir. Beş seçenekli çoktan seçmeli bir soruda ise bu olasılık 1/5’tir. Test puanına şans başarısından ileri gelen bir hata karışmışsa bu test puanının GEÇERLİĞİNİ düşürür. Bir cevaplayıcının seçmeli testlerden elde ettiği toplam puanını şans başarısından arıtmak için düzeltme formülü adıyla bilinen formül kullanılır.
Düzeltme formülünün uygulanıp uygulanmayacağı