İhtiyaç değerlendirmesi yapmak için çok değişik yöntem ve teknikler vardır. Değerlendirme yaparken bir yada daha fazla teknikten aynı anda yararlanılabilir. Bu teknikler:
            1) DELPHİ TEKNİĞİ-ANKET GELİŞTİRME Þ Tekniğin en büyük amacı konu ile ilgili seçilmiş uzmanlar grubun akılcı bir yaklaşımla ORTAK GÖRÜŞLERİN alınması, bir anlamda ortak görüş sağlanması çabalarıdır. Teknik; bir dizi anketin kontrollü dağıtımı sonucu elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi süreci olarak açıklanabilir.
DELPHİ tekniği bugünkü durumu ortaya koyan görüşlerin toplanmasından ziyade, GELECEKTE nelerin, nasıl olabileceği üzerinde görüşlerin alınması temeline dayanır. Önceliklerin saptanması, amaçların belirlenmesi ve bunların gelecekte alacağı durum üzerinde çalışılır. Bu tekniğin uzun bir zaman gerektirmesi olumsuzluk olarak karşımıza çıkar.
DELPHİ tekniğinin olumlu yönleri parasal açıdan ekonomiktir, katılımcıların görüşlerini etki altında kalmadan açıklama fırsatları vardır.
DELPHİ tekniği bağımsız düşünmeyi sağlar…
            2) PROGEL (DACUM) TEKNİĞİ Þ (Program Geliştirme Çözümlemesi) Þ Eğitim çevrelerinde en son geliştirilen ve kullanılan modeldir. İş analizi ile benzeyen yönleri vardır ancak iş analizine göre çalışmalar daha KISA SÜREDE tamamlanabilir.
PROGEL-DACUM analizi ile bir mesleğin beceri profili çıkarılır. Profil, meslek içinde yeterlilik olarak birleştirilmiş davranış yada becerilerin her birinin bağımsız olarak tanımlanmasını sağlar. Bu davranışlar, öğrencilerin anlayabileceği şekilde ifade edilir. Profil, ayrıca her davranış için değerlendirmeyi kolaylaştıran bir sınıflama ölçeğini de içerir.
 
→ PROGEL-DACUM TEKNİĞİNİN KULLANILDIĞI ALANLAR Þ
            * Eğitim ihtiyacını belirleme (ihtiyaç değerlendirmesi)
            * Program geliştirme
            * İş tanımlarının yapılması
            * Öğrenci-işçi değerlendirmesi
            * Beceri testleri geliştirme
            * Öğrenci eğitim ve rehberlik çalışmaları
 
 
 
→ PROGEL-DACUM YÖNTEMİNİN İŞLEYİŞİ ŞÖYLEDİR Þ
            a) Program / iş alanının belirlenmesi,
            b) Beceri alanlarının belirlenmesi,
            c) İşlemlerin belirlenmesi,
            d) Beceri alanları ve işlemlerin gözden geçirilmesi,
            e) Bilgi ve beceriye dayalı işlemlerin sıralanması,
                        → Genelden özele,
                        → Sıklık derecesine göre,
                        → Beceriye göre,
                        → Mantık sıralamasına göre,
                        → İlgilerin sıralamasına göre,
            f) İşin gerektirdiği işlemlerin sıralanması,
            g) İşin gerektirdiği işlemlerin değerlendirilmesi,
 
            3) GÖZLEM Þ Bu teknik, program geliştirme sürecinde genellikle eğitimciler ve öğreticiler tarafından kullanılır. Gözlem; okul merkezli olarak bireysel bilgi ve araştırmaya dayanır. Program geliştirme uzmanının neye, hangi düşünceye daha çok önem verdiği yönünde yoğunlaşması söz konusudur. GÖZLEM; öğretmen, öğrenci ve sosyal çevre üzerinde odaklaşmalıdır. Gözlem yaparken DOĞAL GÖZLEME başvurulması önerilir.
Doğal Gözlem Þ Doğal ortamda kişileri gözleyerek bilgi toplama yolu olarak tanımlanabilir. (özellikle psikomotor özelliklerin belirlenmesinde kullanılır.) Gözlem yaparken öğrencilerin bilgi düzeyleri, okuma, yazma, konuşma, problem çözme yetenekleri ve eleştirel düşünme becerileri gibi temel becerilerin gözlenmesi çok önemlidir. Bunun yanı sıra; öğretmen ve öğrencilerin amaçları, sosyal ilişkileri, okul alışkanlıkları ve yaşam tarzları da gözlem yapılırken dikkate alınmalıdır.
            4) MESLEK (İŞ) ANALİZİ Þ İş yada MESLEK; işlem basamaklarına göre analiz edilir ve gerekli davranış düzeyleri belirlenir. İş analizi süreci iş ortamında ve alanında usta bireylerin çalışmasıyla gerçekleşir. İş (meslek) analizi süreci şu şekildedir: Þ
            → İşin / mesleğin belirlenmesi
            → İşe / mesleğe ilişkin kaynakların gözden geçirilmesi,
            → İş ve işlem basamaklarının taslak listesinin hazırlanması,
            → İş ve işlem basamaklarının taslak listesinin gözden geçirilmesi,
            → Araştırmalarda kullanılacak aracın geliştirilmesi,
            → İşte / meslekte çalışanların belirlenmesi,
            → Örneklem planı geliştirme ve tasarım analizi yapma,
            → Aracı uygulama,
            → Bilgileri inceleme / değerlendirme,
            → İş envanteri çıkarma / düzenleme,
            →Yapılan çalışmaları rapor halinde düzenleme ve program geliştirme için kullanma…
 
            5) ÖLÇME ARAÇLARI / TESTLER Þ Eğitimde ihtiyaç analizi yapmak için ölçme araçları tekniğinden yararlanılabilir. Ölçme araçları içinde en yaygın olan test, bireyde aranan özelliklerin ne miktarda varolduğunu saptamak üzere yapılan işlemlerdir.
Testler öğrencilerin bilişsel giriş davranışlarının saptanması amacıyla hazırlanan ve program girişinde öğrenciye verilen ölçme aracıdır. İZLEME TESTLERİ de öğrenme güçlüklerini ortaya çıkarmak amacıyla uygulanır. TEST sonuçlarına göre öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarını belirlemek olası görülmektedir.
           
            6) GÖRÜŞME-GRUP TOPLANTILARI Þ İhtiyaç analizi yaparken en çok kullanılan tekniklerden biri de görüşme tekniğidir. Görüşme yoluyla öğrenenlerin program hakkındaki görüşleri sözlü olarak alınır. Görüşme yüz yüze değil de yazılı olarak anket formları ile de yapılabilir. Anket; ihtiyaçları yazılı olarak belirlemek amacıyla kişilere yöneltilen soru listelerinden oluşur. Bu sorulara verilen yanıtlarla bireylerin görüşleri belirlenmiş olur.
            İhtiyaç analizi ve değerlendirilmesi çalışmaları için kimlerin görüşlerine başvurulmalıdır ? Þ Genelde öğretmenlerin, okul yöneticilerinin, üniversite de görevli uzmanların, öğrenci velilerinin, öğrencilerin, yayıncı ve yazarların, iş çevrelerinin ve gerektiği durumlarda da politikacıların görüşlerine başvurulmalıdır.
Ayrıca zümre öğretmenleri, veliler, yöneticiler ve eğitimle ilgili meslek kuruluşu mensuplarıyla da grup toplantıları düzenlenebilir.
 
            7) KAYNAK TARAMA Þ İhtiyaç analizi ve değerlendirme tekniklerinden kaynak tarama çalışmaları farklı aşamalarda ele alınmalıdır. Bunlar Þ
                        A) Literatür Taraması: İhtiyaç değerlendirme çalışması yaparken son yıllardaki literatür taranmalı ve dünyadaki eğilimlerin hangi yönde olduğu ortaya çıkarılmalıdır.
                        B) Raporların Değerlendirilmesi: İhtiyaç değerlendirme çalışmalarında en etkin yollardan biri de öğretimin denetimini yapan kişi ve kuruluşun hazırladıkları raporlardır. Bu raporlar genellikle ilköğretim müfettişleri, Bakanlık müfettişleri ve YÖK denetleme kurulu üyeleri tarafından hazırlanmaktadır.
                        C) Mevcut Programın İncelenmesi: Program geliştirme çalıştırmalarının temelini; mevcut programın incelenip değerlendirildikten sonra iyileştirilmesi için yapılan çalışmalar oluşturur. Mevcut program iyi sonuçlar veriyorsa ve fazla şikayet yoksa bu programın geliştirilmesine gerek yoktur. Program uygulamalarında aksamalar varsa bu programın geliştirilmesi bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkar.
 
 
ÖRNEK- 2004 KPSS Þ Aşağıdakilerden hangisi ihtiyaç belirleme tekniklerinden biri değildir.
                        A) TEST
                        B) GÖZLEM
                        C) PROGEL (DACUM)
                        D) MİKROÖĞRETİM
                        E) KAYNAK TARAMA
                        Cevap: D şıkkı
 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir